Tarihçe

Image

Kıbrıs adası 1571’de Osmanlı Devleti’nin egemenliği ve idaresi altına girdikten hemen sonra Lefkoşa başkent olmak üzere 16 kazaya ayrılmış ve her kazanın başına Müslüman olan birer kadı getirilmişti. Kadı bir kısım idari ve adli yetkilerin yanısıra özellikle Belediye yetkilerinin tümüne sahip olan ve hükümet tarafından atama yoluyla işbaşına gelen bir devlet memuru idi. Lefkoşa kentinin merkez olması ve özel yönetime sahip olması nedeni ile başına daima Başkadı (Molla) getirilirdi. Başkadı’nın özellikle mali yönden diğer kadıları da denetleme yetkisi bulunduğundan, Lefkoşa Kadısı atanırken güvenilir kişiler arasından seçilmesine büyük bir önem gösterildi. 1839’dan başlayarak kazaların yönetimi kadılardan alınarak Kaymakamlara verilmekle beraber Lefkoşa kenti için herhangi bir idari değişiklik yapılmamış ve Vali tarafından yönetilen Lefkoşa’da Kadı mevcut görevlerini sürdürmeye devam etmiştir. Buna paralel olarak 1856’dan başlıyarak beledi hizmetlerinin daha düzenli bir şekilde yürütülebilmesi için her kazada 4 Türk ve 2 Hristiyan üyeden oluşan 6’şar kişilik Belediye Meclis’leri oluşturulmaya başlandı. İngilizler'in 4 Haziran 1878 tarihli “İttifak Antlaşması” ile adada yönetsel hak kazanmaları üzerine Lefkoşa kentinin merkez olarak kullanılmasına devam edilir. İngilizlerin adaya gelişlerinden hemen sonra Lefkoşa’da yeni bir Belediye Meclisi oluşturulur ve Vali tarafından Belediye Başkanlığı görevine bir İngiliz atanır. Yine bu dönemde, şu anda Güney Kıbrıs'ta yer alan bir ev yıllık 2 Kıbrıs Lirası kira ile Belediye binası olarak kiralanır. 1879 yılında ise Belediye binası bugünkü “Lidra” Sokak’ta bulunan bir Rum evine nakledilir ve yeni Belediye binası inşa edilinceye kadar bu ev Belediye binası olarak kullanılır.

29 Nisan 1882 tarihinde Belediyeler Yasası adı altında bir yasa çıkarılarak Osmanlılardan kalan ve o dönemde etkinliklerini sürdüren Lefkoşa Belediyesi (Mağusa-Larnaka-Limasol, Baf ve Girne Belediyeleri dahil) resmen kurulmuş sayılır ve 24 Haziran 1882’de çıkarılan bir emirname ile sınırları yeniden düzenlenir. 29 Nisan 1882 tarihli Belediyeler Yasası, Lefkoşa Belediye Meclisi’ne hizmet yönünden bir çok önemli görevler yüklüyordu. Bu yasa ile birlikte ilk iş olarak şehrin temizlenmesi için genel bir temizlik kampanyası başlatılır. Daha sonra gelişigüzel yapılan et satışlarına el atılarak kasapların köfünler içerisine koydukları etleri mahalle mahalle gezip satmaları yasaklanır ve 1886’da da et satışları Belediyecilerce yapılmaya başlanır. 1888 yılında ise yangın söndürmede kullanılan pompalama aletleri alınarak, Polis ile de işbirliği yapmak suretiyle itfaiye işleri Belediyece üstlenilir.

Dönem içerisinde yangıncıların tümü Türklerden oluşmakta idi. 1914’den başlayarak yangın söndürme için daha modern araçlar alınmaya başlandı. Başkent Lefkoşa'nın ağaçlandırılmasına, yeşil alan ve park yapılmasına ağırlık veren Belediye, 1902 yılında Baf Kapısı diye bilinen bölgede (halen Güney Lefkoşa'dadır) bir yer satın alarak burayı Belediye bahçesi olarak düzenler. Arazinin satın alınması ve düzenlenmesi için gerekli olan 63 Kıbrıs Lirası, 1897 yılında Kraliçe Viktorya tarafından verildiğinden Kraliçenin ölümünden sonra bu bahçeye Kraliçe’nin ismi verildi. Parkın hizmete sokulması ile birlikte bir de Belediye Orkestrası oluşturuldu ve Pazar günleri orkestra park içerisinde halka konserler sunmaya başladı.

Image
İlk Belediye Tiyatrosu
Image
1958 İlk Tutanak
Image
İlk Belediye Otobüsleri

İlk Türk Belediye Komitesi 1958 yılında Lefkoşa’da kuruldu.

1880 - 1958 yılları arasında adada Türk ve Rum Belediyesi ayırımı yapılmaksızın Birleşik Belediyeler sistemi uygulandı. 1950'li yılların sonlarında ise Lefkoşa başta olmak üzere diğer şehirlerde yaşayan Türkler birleşerek ayrı Türk Belediyeleri kurmaya karar verirler. Bunun sonucunda belediye hizmetlerinin yürütülebilmesi için Belediye Komiteleri oluşturulur. İlk Türk Belediye Komitesi 16 Haziran 1958 yılında Lefkoşa' da kurulur. Geçici Lefkoşa Belediye Meclisi olarak da isimlendirilen bu komitede, Tahsin S. Gözmen Belediye Başkanı, Ümit Süleyman Asbaşkan ve Ekrem Ferdi Sarper ile Macit Tevfik belediyenin meclis üyeleri olarak yer alırlar. Lefkoşa Belediye Meclisi’nin ilk toplantısı kurulduğu gün Lefkoşa’daki Evkaf Dairesi binasında gerçekleştirilir ve Lefkoşa şehrinin belediye sorunlarına çözüm getirmek amacıyla uğraş verilir. 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın 173. maddesi Lefkoşa Türk Belediyesi'nin varlığını tanır. 12 Ekim 1959’da İngiliz sömürge yönetimince “Türk Belediye Komiteleri (Geçici Hükümler) Yasası” adı altında bir yasa çıkarılmış ve Lefkoşa Belediye Komitesi ile diğer kazalarda ikamet eden Türklerin oluşturdukları Belediye Komiteleri yasal olarak resmen tanınmıştır. 1958’ten 1976 yılına kadar Belediye Başkanı atama yolu ile göreve getirilirken ilk kez 1976 yılında Mustafa Akıncı atama ile değil de demokratik oy verme yönetimi ile Lefkoşa Belediye Başkanlığına seçilmiştir. 25 Eylül 1978’de kanalizasyonla ilgili anlaşma Rum Belediye Başkanı Lellos Dimitriades ile Türk Belediye Başkanı Mustafa Akıncı arasında imzalandı. Ayrıca, 24 Ekim 79’da kentin bir bütün olarak gelişimini içeren İmar Planı anlaşması yapıldı. Ortak kanalizasyon projesi; 1980 yılı Mayıs sonundan beri yürürlüktedir.

* Mustafa Miralay'ın Lefkoşa Belediye yayınlarından çıkan "Lefkoşa Türk Belediyesi" isimli kitabından alınmıştır.

25

Park

13

Meydan

10

Müze

40

Cami

2

Kilise

5

Üniversite

10

Kütüphane

9

Kitapevi

2

Kültür Merkezi

4

Sergi Salonu

11

Stadyum

1

Kadın Sığınma Evi

Geçmiş Dönem Belediye Başkanları

Image
Kadri Fellahoğlu
2013 - 2014
Image
Cemal M. Bulutoğulları
2006 - 2013
Image
Kutlay Erk
2002 - 2006
Image
Şemi Bora
1994 - 2002
Image
Burhan Yetkili
1990 - 1994
Image
Mustafa Akıncı
1976 - 1990
Image
Dr. Ziver K. Bodamyalızade
1969 - 1976
Image
Dt. Fuat Celalettin
1962 - 1969
Image
Cevdet Mirata
1961 - 1962
Image
Tahsin S. Gözmen
1958 - 1961

Kilometre Taşları

1976
İlk kez demokratik oy verme yöntemi ile LTB Başkanı’nın seçilmesi
1978
Lefkoşa Kanalizasyon Projesi’nin imzalanması ve hayata geçmesi.
1979
Lefkoşa İmar Planı
1980
Lefkoşa Belediye Tiyatrosu’nun kuruluşu.
1984
İlk kez otobüsler başkent Lefkoşa’da toplu taşımacılık hizmeti vermeye başladı.
1989
Lefkoşa İmar Planı Dünya Habitat Ödülü
1991
Lefkoşa Belediye Orkestrası’nın kuruluşu.
2007
Ağa Han Mimarlık Ödülü
2011
Europa Nostra Ödülü
2016
Kadın Sığınma Evi hizmet vermeye başladı.
2016
Şehirde yaşayan ihtiyaçlı bireylere günde 1 öğün sıcak yemek sağlamak için Paylaşım Mutfağı hizmete başladı.
2022
İzmir Yıldızı Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İyi Uygulama Ödülü